نقش اسلام در خودشناسی ملی تاجیکان و اقوام ایرانی

در تکوین زبان فارسی دری، زبان کلاسیک مردم تاجیک و فارسی زبانان در سرزمین بخارا یا شرق ایران زمین تاریخی، سهم علمای عرب نژاد مسلمان بسیار زیاد است؛ زیرا آن ها با همدستی دانشمندان ایرانی نژاد از بین زبان های فارسی میانه، لهجه پارسی دری را برگزیده و در غنی کردن ذخیره لغوی و ارتقای مقام و منزلت این زبان کوشش های بسیاری به خرج دادند که از این زبان در علم زبان شناسی با اصطلاح «فارسی نو» یاد می شود. نگارنده معتقد است که ترجمه و تفسیر قرآن و به جا آوردن مراسم و عبادات دینی به زبان پارسی دری و دیگر زبان های غیرعربی توانسته است به گسترش همه جانبه شرع محمدی در دیگر ممالک شرق و غرب مساعدت کند؛ از همین رو، این سیاست در سرزمین تاجیکان نیز مورد استفاده قرار گرفت. از سوی دیگر، ورود اسلام و آیین باعدالت دین مبین اسلام بود که نا برابری و بی عدالتی را در جامعه آن روز ایران زمین از بین برد و به مردم عامی و زحمت کش حق مالکیت و آزادی داد؛ بنابراین، اجداد تاجیکان و دیگر مردمان ایرانی نژاد از دل و جان اسلام را پذیرفتند. نگارنده در پایان به این نتیجه رسیده است که دین اسلام در تکوین تمدن خلق تاجیک و خودشناسی ملی و تأسیس دولت های پرقدرت تاجیکان و اقوام ایرانی خدمت ارزنده ای را به جا آورده که نمونۀ آن تشکیل دولت سامانی و به وجود آوردن زبان فارسی نو است.